Ga verstandig om met medicijnen

 

Heel veel Nederlanders gebruiken dagelijks medicijnen. Dat doen ze om beter te worden of om zo gezond mogelijk te blijven. Zonder medicijnen zouden we niet goed kunnen functioneren. Het is belangrijk om medicijnen op de juiste manier te gebruiken; daardoor kunnen ze zo goed mogelijk werken en u voorkomt dat de kans op bijwerkingen zo klein mogelijk blijft. 

Als we medicijnen nodig hebben, is ook medicijnbewaking noodzakelijk. De apotheker zorgt ervoor dat u veilig uw medicijnen kunt gebruiken. Hij let op uw leeftijd, gewicht, geslacht, uw nierfunctie en op andere medicatie die u gebruikt. Gaan de verschillende medicijnen wel samen? Past de medicatie bij u? Klopt de dosering? Als het nodig is wordt de dosis aangepast of krijgt u advies over een ander medicijn. 

 

Als we ouder worden, verandert ons lichaam. Onze spierkracht neemt af, onze huid wordt droger en onze botten worden brozer. Bovendien reageert ons lichaam anders op medicijnen: medicijnen kunnen langer werken en ook anders werken. Dat heeft verschillende oorzaken.

1. De hoeveelheid lichaamsvocht neemt af en het vetgehalte neemt toe. Dat kan ertoe leiden dat geneesmiddelen die oplossen in water krachtiger werken. En geneesmiddelen die oplossen in vet langzamer worden uitgescheiden.

2. De hersenen worden gevoeliger voor de werking van bepaalde medicijnen. Dit verhoogt het risico op bijwerkingen, zoals duizeligheid.

3. De nieren functioneren minder goed. Hierdoor kunnen er te veel medicijnen achterblijven in het bloed omdat de nieren minder snel alle medicijnen uit het bloed kunnen verwijderen. Het medicijn kan zich daardoor ophopen en te sterk werken waardoor u meer last van bijwerkingen kunt krijgen. Soms kunnen medicijnen minder goed werken door een verminderde nierfunctie. Doordat de nieren minder goed werken, komt er minder van het medicijn in de blaas en urinewegen om daar de bacteriën te doden. 

4. Wij ouderen hebben vaak meerdere aandoeningen, waarvoor we verschillende medicijnen gebruiken en al die medicijnen hebben hun eigen bijwerkingen. Bovendien kan een medicijn een wisselwerking met een ander medicijn hebben.

 

Medicijnen werken niet bij iedereen hetzelfde. Soms werkt het medicijn meteen; in andere gevallen krijgt u last van bijwerkingen of blijft het beoogde effect uit. Een slaappil werkt vrijwel meteen. Een antidepressivum begint na vier weken te werken. Bij ouderen werken medicijnen anders dan bij kinderen. En ook of iemand voldoende beweegt of rookt, speelt mee.

 

Medicijnen kunnen elkaars werking versterken of juist verzwakken. Dat noemen we wisselwerkingen. Het geneesmiddel 'Ibuprofen' is een vrij verkrijgbare pijnstiller; u heeft er geen recept van de arts voor nodig. Maar dit medicijn heeft wel een wisselwerking met bloedverdunners. De combinatie kan leiden tot bloedingen, zoals een maag- of hersenbloeding. Dit komt doordat 'Ibuprofen' ook een bloedverdunnende werking heeft. Bij ouderen neemt de kans op een bloeding bij 'Ibuprofen' toe. Daarom adviseert een apotheker ouderen een maagbeschermer te nemen. Die maagbeschermer beschermt tegen een maagbloeding. Het is dus belangrijk dat u de apotheker vertelt welke vrij verkrijgbare medicijnen u gebruikt.

 

Alle medicijnen hebben bijwerkingen. En bij ons ouderen die verschillende medicijnen gebruiken is het risico op bijwerkingen nog iets groter. Sommige bijwerkingen treden op als u net met een nieuw medicijn bent begonnen en gaan na een paar weken vanzelf over, want uw lichaam heeft dan moeten wennen aan dat medicijn. Als bijwerkingen langer duren dan verwacht (bijvoorbeeld duizeligheid bij het opstaan, sufheid, terugkerende hoofdpijn, aanhoudend hoesten of benauwdheid is het verstandig met de apotheker of de arts contact op te nemen. Soms zijn bijwerkingen helaas niet te vermijden. Die bijwerkingen horen bij het gebruik van het medicijn. Het is wel heel belangrijk dat u nooit zomaar met uw medicijn(en) stopt. Overleg eerst met uw arts of apotheker. 

 

Hoe goed uw medicijnen werken, hangt van veel omstandigheden af. Bijvoorbeeld van uw andere medicijnen en van uw nierfunctie, maar ook van wat u eet of drinkt en van de manier waarop u uw medicijnen gebruikt. Probeer altijd zo goed mogelijk de instructies bij uw medicijnen op te volgen. Dan werken ze het beste en heeft u het kleinste risico op bijwerkingen.

Als u start met een nieuw medicijn krijgt u uitleg over de werking ervan en over het juiste gebruik van het medicijn.

 

Vindt u het lastig om een tablet door te slikken? Heeft u moeite het overzicht te bewaren? Raadpleeg uw apotheker voor een goede oplossing voor dit probleem. Een ziekte - zoals bijvoorbeeld Parkinson - kan het slikken bemoeilijken. Moeite met slikken kan ook een bijwerking zijn van medicijnen. Een droge mond bijvoorbeeld. Soms kan het helpen het medicijn als drankje in te nemen. Gebruikt u verschillende medicijnen? Dan kan het gebeuren dat u niet meer goed weet welk medicijn u wanneer en hoe moet innemen: het eerste medicijn 3 keer daags, het tweede bij de maaltijd, het derde op een lege maag, het vierde niet met melk. De apotheker maakt voor u een handig schema, rekening houdend met de dingen die u op een dag doet en wanneer u eet. Ook kan er een medicijnrol of een weekdosering voor u gemaakt. Hierin zitten de tabletten en capsules per dag en per tijdstip verpakt.

 

Krijgt u bij de apotheek een ander doosje mee? Misschien is uw oude medicijn vervangen door een goedkoper, merkloos medicijn. Wanneer het patent op een medicijn is verlopen, mogen ook andere medicijnfabrikanten het gaan maken. Dit zijn de merkloze of generieke medicijnen. Ze bevatten precies dezelfde werkzame stof als het merkmedicijn en werken net zo goed en moeten aan dezelfde eisen voldoen als het origineel. Omdat ze al zijn 'uitgevonden' kunnen fabrikanten ze goedkoper aanbieden. Daarom stimuleren de overheid, de zorgverzekeraars, artsen en apothekers het gebruik van merkloze medicijnen. De werkzame stof van een merkloos medicijn is hetzelfde als die van het merkmedicijn. Er kunnen wel andere hulpstoffen in zitten. Bijvoorbeeld tarwemeel in plaats van maiszetmeel. Daar merkt u meestal niets van. Heel soms kan een allergie of ernstige overgevoeligheid aanleiding zijn om een ander middel te gebruiken. Meestal bepaalt uw zorgverzekeraar welk medicijn - merk of merkloos - u meekrijgt bij de apotheek. Dit is dan het voorkeursmedicijn. De verzekeraar heeft hierover afspraken gemaakt met de fabrikant. Andere merken worden niet vergoed, behalve wanneer het gebruik van het voorkeursmiddel voor u niet medisch verantwoord is. Welk medicijn is aangewezen als voorkeursmiddel, kan per zorgverzekeraar verschillen. De zorgverzekeraar kan na verloop van tijd ook van voorkeursmedicijn wisselen.

 

Haalt u voor de eerste keer een nieuw medicijn op bij de apotheek? Dan doorloopt het apotheekteam al deze stappen om ervoor te zorgen dat u veilig kunt starten:

1. uw dossier bijwerken. 2. check! Elke patient is anders. Is het medicijn veilig voor U? 3. check! Gaat het middel veilig samen met uw andere medicijnen? 4. check! Klopt uw dosering? 5. waar nodig: bellen met uw dokter. 6. dubbelcheck! Tweede controle. 7. uitleg! Over werking, bijwerking en gebruik. De schriftelijke uitleg van het medicijn wordt daarna meegegeven. Dit is meestal de bijsluiter 8. check! Welke vragen heeft u nog? 9. de apotheker regelt de betaling rechtstreeks met de zorgverzekeraar. Op de nota ziet u: "Terhandstelling inclusief begeleidingsgesprek". 10. check! De apotheker doet controle; klopt alles?

 

De overheid stelt vast welke kosten uw apotheker in rekening mag brengen. Anders dan veel mensen denken, verdient uw apotheker nauwelijks aan de medicijnen. Net als andere zorgverleners krijgt hij een tarief voor de zorg die hij levert. Uw apotheker declareert de kosten voor de apotheekzorg bij uw zorgverzekeraar. Deze kosten vallen onder het eigen risico. Is uw eigen risico nog niet vol? Dan kunt u een factuur van uw zorgverzekeraar verwachten. Hierop ziet u meestal twee bedragen staan: een voor de apotheekzorg en een voor het medicijn. Dit geldt overigens alleen als de zorg en medicijnen worden vergoed door uw zorgverzekeraar. Als dit niet het geval is, betaalt u direct aan de apotheek.

 

Dit kunt u zelf doen om uw medicijnen veilig te gebruiken:

1. Weet wat u gebruikt

Onthoud de naam van uw medicijn, waar u het middel voor gebruikt en wat de mogelijke bijwerkingen zijn, Is onthouden lastig? Vraag uw apotheker dan om een medicatie-overzicht met al uw medicijnen.

2. Zorg dat uw apotheker en arts precies weten welke medicijnen u gebruikt

Zodat ze goed op elkaar en op uw situatie kunnen worden afgestemd.

3. Gebruik uw medicijn volgens de instructies

Dan werken ze het beste en is het risico op bijwerkingen het kleinst!

4. Stop nooit zomaar met uw medicijnen

Blijf uw medicijnen innemen totdat uw arts u laat weten dat u ermee kunt stoppen.

5. Ga zoveel mogelijk naar uw eigen apotheek

Zodat die uw medicijngebruik kan bewaken.

6. Bewaar uw medicijnen op een droge, donkere plek

Medicijnen moge niet warm of vochtig worden. Bewaar ze dus niet bij de verwarming of in de badkamer.

7. Geef uw apotheker toestemming om uw medicatiegegevens te delen

Alleen dan stelt hij uw medische gegevens ter beschikking aan andere behandelaars en alleen als dat nodig is voor uw behandeling.

8. Neem uw medicijnpaspoort mee als u op reis gaat

En vraag op tijd een verklaring van een arts aan als u opiumwetmiddelen gebruikt, zodat u deze mee de grens over te nemen.

9. Rij veilig met medicijnen

Als uw medicijnen de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden, hoort u dit in de apotheek als u ze ophaalt. Het staat ook op de verpakking of in de bijsluiter. 

10. Gebruik geen medicijnen van anderen

En deel uw eigen medicijnen ook niet met anderen. Uw apotheker heeft niet kunnen controleren of ze wel geschikt zijn.

 

www.apotheek.nl is een website met onafhankelijke informatie over medicijnen en handige instructie-filmpjes, een uitgave van de KNMP, de beroepsorganisatie van Nederlandse apothekers. 

Op www.apotheek.nl/ouderen vindt u meer informatie over ouderen en medicijngebruik.

Via www.lareb.nl kunt u bijwerkingen melden. Hiermee draagt u bij aan de veiligheid van medicijnen.